Jak co roku opublikowaliśmy raport na temat biedy w Polsce z okazji zbliżającego się Międzynarodowego Dnia Walki z Ubóstwem. Tegoroczny raport uwzględnia m.in. sukces Polski w realizacji jednego z celów Strategii Europa 2020 oraz zagrożenia wzrostu ubóstwa w związku z epidemią covid-19.

DUŻE SUKCESY W PRZEKRACZANIU MAŁO AMBITNEGO CELU: STRATEGIA EUROPA 2020

W 2011 r. w ramach realizacji Strategii UE „Europa 2020” polski rząd przyjął, że do 2020 r. 1,5 miliona Polaków uwolni się od ubóstwa i wykluczenia społecznego. W całej UE miało być to 20 mln osób. Jako EAPN Polska wielokrotnie zwracaliśmy uwagę, że przyjęty przez Polskę cel jest nieadekwatny, jeszcze przed realizacją strategii wskaźnik zmniejszył się o ponad milion (rokiem bazowym był rok 2008). Do 2019 r. z ubóstwa wyszło nie 1,5 mln, ale łącznie aż 4,8 mln Polaków, co stanowiło już jedną czwartą celu unijnego. Odpowiada za to głównie spadek wskaźnika opartego na deklaracjach polskich rodzin, który dotyczy możliwości zaspokojenia dziewięciu potrzeb. Zasięg tak mierzonej pogłębionej deprywacji materialnej zmniejszał się systematycznie od 2013 r. – z 13,5 proc. w 2012 r. do 3,6 proc. w 2019 roku.

UBÓSTWO ZNÓW SPADA, ALE NADAL PONAD 15 MLN POLAKÓW JEST WYKLUCZONYCH SPOŁECZNIE

W 2019 r. powrócił pozytywny trend w zakresie spadku zasięgu ubóstwa skrajnego i relatywnego, po wzrostach w 2018 roku. Liczba Polaków żyjących w skrajnym ubóstwie zmniejszyła się ok. 461 tys., z 2,1 mln w 2018 do 1,6 mln w 2019 r. Liczba dzieci w skrajnym ubóstwie zmniejszyła się o około 105 tys. – z 417 tys. w 2018 r. do 313 tys. w 2019. Zmniejszył się też zasięg ubóstwa relatywnego dzieci o 133 tys. Pierwszy raz liczba dzieci w takiej sytuacji była niższa niż 1 milion (994 tys.). Liczba skrajnie ubogich seniorów zmniejszyła o około 12 tys. (do 264 tys.), ale wzrosła w przypadku ubóstwa relatywnego o 46 tys. (do 820 tys.). Mimo spadku, zasięg wykluczenia społecznego (nazywanego przez GUS sferą niedostatku) był nadal ogromny i dot. aż 39,4% Polaków. Oznacza to, że aż 15,1 mln osób w polskich rodzinach żyje poniżej minimum socjalnego.

NAJWAŻNIEJSZE ZMIANY W POLITYCE PRZECIWDZIAŁANIA UBÓSTWU W 2019 R. I PIERWSZEJ POŁOWIE 2020 R.:

• usunięcie kryterium dochodowego w ustalaniu prawa do świadczenia wychowawczego (500 plus);
• wzrost zasiłku pielęgnacyjnego do 215,84 zł miesięcznie;
• wprowadzenie świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji w wysokości 500 zł miesięcznie;
• wzrost minimalnego wynagrodzenia i minimalnej stawki godzinowej
• dodatek solidarnościowy za czerwiec, lipiec i sierpień 2020 r. w wysokości 1400 zł miesięcznie;
• wzrost zasiłku dla osób bezrobotnych do 1200 zł brutto przez pierwsze 3 miesiące;
• wzrost kryterium dochodowego do świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego + mechanizm „złotówka za złotówkę”;
• wprowadzenie dofinansowania kosztów związanych z zapewnieniem opieki w warunkach domowych (PFRON).

NASZE POSTULATY:

• powiązanie podstawowego zasiłku dla bezrobotnych z płacą minimalną, aby nie mógł być on niższy niż jej 50%.
• coroczna waloryzacja świadczenia wychowawczego i świadczeń rodzinnych o co najmniej wskaźnik wzrostu cen.
• usunięcie ograniczenia zasiłku okresowego do 418 zł i zagwarantowanie go w pełnej wysokości 100% różnicy między dochodem i kryterium dochodowym.
• niewliczanie do dochodu kwalifikującego do pieniężnej pomocy społecznej zasiłku pielęgnacyjnego oraz dodatku mieszkaniowego.

Pełny raport EAPN Polska Poverty Watch 2020